Μέγας Βασίλειος, αγ. Μερκούριος και Ιουλιανός ο παραβάτης

Κάποτε ο ασεβής αυτοκράτορας Ιουλιανός εξεστράτευσε προς τα μέρη της Περσίας. Πέρασε όμως και από την Καισάρεια. Ειδοποίησε προτύτερα τον Μέγα Βασίλειο να βγη και να παραδώση το χρυσάφι της Εκκλησίας. Ο Βασίλειος τον είχε γνωρίσει στην Αθήνα, όταν ήταν φοιτητής, και βγήκε με τον λαό να τον υποδεχθή. Προσέφερε όμως στην βασιλική ακολουθία, αντί για χρυσάφι που ζήτησε ο Ιουλιανός, τρία κριθαρένια ψωμιά, από αυτά που τρεφόταν, αφού δεν είχε τίποτα πλουσιότερο να του προσφέρει.

Ο βασιλιάς αφού δέχθηκε το δώρο χωρίς να πει τίποτα, με τη σειρά του διέταξε τους υπηρέτες του και έδωσαν στον άγιο ως ανταπόδοση του δώρου του, χόρτο και σανό, που τρώνε τα ζώα, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να ειρωνευτεί τον άγιο.

(Μετά από μια στιχομυθία) ο Ιουλιανός οργισμένος λέει προς τον Βασίλειο: «…όταν επιστρέψω από την Περσία νικητής θα κάψω όλη σου την πόλη και τον ανόητο λαό σου, ο οποίος ατιμάζει τους θεούς μας και εσύ θα πάρεις την πρέπουσα ανταμοιβή». Και ξεκίνησε με τα στρατεύματα του για την Περσία.

…Κάποια μέρα έρχεται το μαντάτο στον άγιο ότι ο βασιλιάς επιστρέφει από την
Περσία και χωρίς να χάσει καιρό σύναξε όλους τους χριστιανούς λέγοντας τους να νηστέψουν τρεις μέρες.

Κατόπιν τους παίρνει στο όρος Δίδυμο της Καισαρείας, όπου εκεί ήταν ναός αφιερωμένος στην Παναγία, για να προσευχηθούν κλήρος και λαός στον Θεό και να τον παρακαλέσουν να αλλάξει τη γνώμη του Ιουλιανού.

Καθώς προσευχόντουσαν ξαφνικά ο Μέγας Βασίλειος βλέπει πλήθος από στρατιές αγγέλων να κυκλώνουν το όρος και στη μέση τους μια γυναίκα ένθρονη, τὴν Παναγία, να λέει σε αυτούς: «Καλέστε μου τον Μερκούριο και πέστε του να πάει να κτυπήσει τον εχθρό του Υιού μου, τον Ιουλιανό».

Έκπληκτος βλέπει τότε ο Μέγας Βασίλειος, να καταφθάνει αμέσως ο Μάρτυς Μερκούριος, φέροντας τα όπλα του, να παίρνει θεία προσταγή και να φεύγει αμέσως για να εκτελέσει την προσταγή της Θεοτόκου. Μετά η Παναγία προσκαλώντας τον άγιο του έδωσε ένα βιβλίο που έγραφε μέσα όλη τη δημιουργία της κτίσεως. Και πράγματι ο άγιος έγραψε την ερμηνεία της εξαημέρου δημιουργίας από τον Θεό και όταν έφτασε στον άνθρωπο εκοιμήθη. Συμπλήρωσε την ερμηνεία ο αδελφός του ο Άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης.

Ο Άγιος Βασίλειος μόλις τελειώνει η οπτασία αυτή κατεβαίνει μαζί με τους κληρικούς του από το όρος και πηγαίνει στην πόλη, όπου υπήρχε ναός προς τιμή του Αγίου Μερκουρίου και εκεί φυλαγόταν το τίμιο του λείψανο και τα όπλα του. Μπαίνοντας μέσα στον ναό βλέπουν ότι το λείψανο και τα όπλα δεν ήταν στη θέση τους και κανείς δεν ήξερε που πήγαν. Τότε ο Μέγας Βασίλειος κατάλαβε ότι το όραμα ήταν αληθινό και ότι εκείνη τη νύχτα ο Ιουλιανός σκοτώθηκε.

Τρέχει αμέσως στο όρος και αναγγέλλει το χαρμόσυνο γεγονός στους χριστιανούς, λέγοντας τους ότι τώρα θα πάρουν πίσω τα χρήματα τους. Ο πιστός λαός του Μεγάλου Βασιλείου όμως είχε αντίθετη γνώμη και του λένε: «Αυτά θα τα δίναμε για τον ασεβή βασιλιά για να σώσουμε τη ζωή μας. Τώρα να μην τα δώσουμε στον Βασιλιά του ουρανού και της γης, ο οποίος μας χάρισε τη ζωή»;

Ακούγοντας τον λαό του με ένα στόμα να μιλά έτσι ο άγιος αφού τον επαίνεσε, όρισε να πάρουν το ένα τρίτο από όσα έδωσε ο καθένας και με το υπόλοιπο να κτίσουν πτωχοτροφεία, νοσοκομεία, ξενοδοχεία, γηροκομεία και ορφανοτροφεία.


Αρχή έτους 1 Ιαν Περιτομή Κυρίου και Μέγας Βασίλειος

άγιος Μερκούριος