η πραότητα του αγίου Νικολάου, το ράπισμα στον άρειο... και η εικόνα του

Στις εικόνες του αγίου Νικολάου απεικονίζεται συνήθως σε μια πλευρά ο Σωτήρας Χριστός με ένα Ευαγγέλιο στο χέρι Του και στην άλλη πλευρά η Υπεραγία Θεοτόκος με το επισκοπικό ωμοφόριο στα χέρια της. Η παράσταση αυτή έχει διπλή ιστορική σημασία: πρώτον, σημαίνει την κλήση του Νικολάου στο αρχιερατικό αξίωμα και, δεύτερον, αναφέρεται στο επιτίμιο που δέχτηκε ο άγιος, επειδή ράπισε τον Άρειο στο πρόσωπο.

Ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως άγιος Μεθόδιος γράφει σχετικά: «Μία νύχτα ο άγιος Νικόλαος είδε τον Σωτήρα μας, εν τη δόξη Αυτού παρεστώτα, να του δίνει το Ευαγγέλιο, χρυσοποίκιλτο και με πετράδια. Στην άλλη πλευρά είδε τη Θεοτόκο, η οποία του έβαλε στους ώμους το επισκοπικό ωμοφόριο». Λίγο μετά απ’ αυτή την οπτασία, αναπαύθηκε ο μέχρι τότε αρχιεπίσκοπος Μύρων Ιωάννης και ορίστηκε νέος αρχιεπίσκοπος της πόλεως αυτής ο άγιος Νικόλαος. Αυτό ήταν το πρώτο περιστατικό.

Το δεύτερο περιστατικό έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια. Ο άγιος Νικόλαος, βλέποντας ότι ήταν αδύνατον διά των λόγων να κάνει τον Άρειο να παύσει τους βλάσφημους παραλογισμούς του εναντίον του Υιού του Θεού και της Υπεραγίας Μητέρας Του, σήκωσε το χέρι και ράπισε με δύναμη τον Άρειο κατά πρόσωπο. Οι συμμετέχοντες στη Σύνοδο άγιοι θεοφόροι Πατέρες εναντιώθηκαν στην πράξη αυτή, αποβάλλοντας τον Νικόλαο από τις εργασίες της Συνόδου και αφαιρώντας, ως επιτίμιο, τα διακριτικά διάσημα του επισκοπικού του αξιώματος.

Το ίδιο εκείνο βράδυ, αρκετοί από τους συμμετέχοντες αγίους Πατέρες είδαν την ιδία οπτασία: ο Κύριος Ιησούς Χριστός και η Υπεραγία Θεοτόκος παρίσταντο εκατέρωθεν του αγίου Νικολάου -στη μία πλευρά ο Χριστός κρατώντας το Ευαγγέλιο και στην άλλη η Θεοτόκος με το ωμοφόριο, το οποίο έδωσε στον άγιο μαζί με τα επισκοπικά διάσημα που του είχαν αφαιρεθεί.

Η οπτασία αυτή συγκλόνισε τους Πατέρες και με εντολή του αυτοκράτορα επέστρεψαν αμέσως αυτά που είχαν αφαιρέσει από τον άγιο. Άρχισαν έκτοτε να τρέφουν μεγάλο σεβασμό προς αυτόν, θεωρώντας τον εκλεκτό σκεύος του Θεού και ερμηνεύοντας την ενέργειά του εναντίον του Αρείου, όχι πια ως ενέργεια παράλογου θυμού, αλλά ως έκφραση διάπυρου ζήλου για την Αλήθεια.

(Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, «Ο Πρόλογος της Αχρίδος», τ. 12-Δεκέμβριος, εκδ. Άθως) 

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος δ’.

Κανόνα πίστεως καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας Διδάσκαλον, ἀνέδειξέ σε τῇ ποίμνῃ σου, ἡ τῶν πραγμάτων ἀλήθεια· διὰ τοῦτο ἐκτήσω τῇ ταπεινώσει τὰ ὑψηλά, τῇ πτωχείᾳ τὰ πλούσια. Πάτερ Ἱεράρχα Νικόλαε, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.