προεισαγωγικό σημείωμα σαν λιτή περιγραφή και παρουσίαση (έσω Ζωή)

Συγκρινόμενες η έσω ζωή με την έξω όταν την ψυχή την χαρακτηρίζει η αιωνιότητα, το διάβα από τον κόσμο, θεωρείται δικαίως συντομότατο, ως όναρ. Η ‘’έσω Ζωή’’ δραστηριοποιείται σε πολύ περισσότερες διαστάσεις σε σχέση με την έξω κι ο περιορισμός της που φαντάζει αξεπέραστος, είναι ο χωροχρόνος.

Μόνο αν κατανοηθεί το τετραδιάστατο του χωροχρόνου ως σταυρός, πάνω στον οποίο είμαστε ‘’αναρτημένοι’’ (άσχετα πεποιθήσεων) παρά το φαινόμενο της κινητικότητάς μας, ίσως ο καλοδιάθετος ψάξει σημεία ‘’εξόδου’’, δηλαδή υπέρβασής του και ουσιαστικής απελευθέρωσης.

Φιλοσοφικά, μπορεί ο άνθρωπος να θέσπισε αξίες να μίλησε για ειρήνη και να αναζήτησε μεθόδους ‘’ελευθερίας’’, αλλά όσο αυτά έχουν άξονα το κατά το δοκούν και λόγους ανθρώπων, τόσο αδυνατεί και απελπίζεται για την όντως ματαιοπονία και αδιέξοδον.

Όταν ο άξονας αλλάξει και γίνει κατά Τον Λόγο και Άνθρωπο, που τα

Λόγος στην Κυριακή των Βαΐων (ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΡΙΜΑΙΑΣ)

«Τό γαρ γράμμα άποκτείνει τό δε πνεύμα ζωοποιεϊ» (Β' Κορ. 3,6)

Σήμερα εορτάζουμε ένα από τα πλέον μεγάλα γεγονότα της επίγειας ζωής του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, την θριαμβευτική είσοδο Του στα Ιεροσόλυμα. Εκείνες τις ημέρες η πόλη των Ιεροσολύμων ήταν γεμάτη κόσμο που είχε έρθει από παντού για την μεγάλη γιορτή του Πάσχα. Η πόλη βούιζε από την φήμη για τον μεγάλο Προφήτη και θαυματουργό από την Ναζαρέτ, επειδή είχε μόλις κάνει το μεγαλύτερο από τα αμέτρητα θαύματά Του, την ανάσταση του Λαζάρου, ο οποίος βρισκόταν τέσσερις μέρες μέσα στον τάφο, καρτερούσε την έλευση Του και προετοιμαζόταν για την επίσημη συνάντηση.

Ο Χριστός απέφευγε πάντα, με κάθε τρόπο, τις τιμές, μη επιτρέποντας στους δαίμονες τους οποίους εξεδίωκε να διαδώσουν ότι Αυτός είναι ο Υιός του Θεού και απαγόρευε στους θεραπευμένους να διηγηθούν για το θαύμα της θεραπείας. Όμως τώρα ήρθε η ώρα να φανερώσει στους ανθρώπους την αξία Του ως Χριστός και συγκεκριμένα η είσοδος στα Ιεροσόλυμα είχε αυτόν τον σκοπό, δηλαδή να γνωστοποιήσει σε όλους την παρουσία του Μεσσία.

σχόλια για το πυρ που έπληξε την νοτρ νταμ...

μια σκέψη.... για τα δαιμονικά και όχι μόνο (ανθρώπους ασελγούντες, κτηνοβάτες..., να μην τα αναπαραγάγω εδώ... για ευνοήτους λόγους), αγάλματα τα ΕΚΤΟΣ της ''εκκλησίας'' (καταχρηστικώς νοουμένης) που κάηκε...

και στους ορθόδοξους ναούς συνήθως στους νάρθηκες ή έξωθεν του  πρόναου, απεικονίζεται σε ζωγραφιά και η κλίμαξ με τους δαίμονες και ο παμφάγος άδης για να μας ερεθίσει να εισέλθουμε στην σωτήρια ΜΙΑ ΚΙΒΩΤΟ (Ορθόδοξη εκκλησία)

να ''δούμε'' και να μην μείνουμε εκτός και μαρμαρωμένοι... αλλά εντός και κατά Θεόν ζώντες...

και 9 ἢ οὐκ οἴδατε ὅτι ἄδικοι βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι; μὴ πλανᾶσθε· οὔτε πόρνοι οὔτε εἰδωλολάτραι οὔτε μοιχοὶ οὔτε μαλακοὶ οὔτε ἀρσενοκοῖται 10

Πνευματική ζωή

Αυτό που δελεάζει και κάνει τον κοινό θνητό να θαυμάζει, είναι η πνευματική ζωή που μπορεί κάποιοι να επιδείξουν. Χωρίς διάκριση και φίλτρα, ο άνθρωπος χάνεται στον θαυμασμό και στο κυνήγι, σε ό,τι γυαλίζει. Αλλά ό,τι γυαλίζει δεν είναι χρυσός, αναγωγικά, δεν είναι Χριστός…

Αυτή η έλξις λογικά δεν είναι σε απόλυτη τιμή χωρίς πρόσημα, αλλά αφού μπορεί να ανέλκει ή να καθέλκει την ψυχή και ζωή μας, επαφίεται στην με διάκριση, ακολούθηση και θαυμασμό ή απόρριψη ανάλογα της προοπτικής.

Ο Κύριος, ως σταυρός και ως θύρα* διασφαλίζει την σωτηρία της πολύτιμης ψυχής.

Το… ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ, καὶ ἀκολουθείτω μοι. 35 ὃς γὰρ ἂν θέλῃ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν· ὃς δ᾿ ἂν ἀπολέσῃ τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν…. και εγώ ειμί η θύρα δι' ἐμοῦ ἐάν τις εἰσέλθῃ, σωθήσεται, καὶ εἰσελεύσεται καὶ ἐξελεύσεται, καὶ νομὴν εὑρήσει… προτείνει την φιλοθεΐα και φιλανθρωπία που

Θεραπεία των παθών κατά τους αγίους πατέρες

Η θεραπεία ενός πάθους, δεν έγκειται στο να φύγει το πάθος που υπάρχει, αλλά στο να αντικατασταθεί, από την αντίστοιχη αρετή. Έχει κάποιος π.χ. το πάθος της κλοπής. Κάποια στιγμή αποφασίζει να εξομολογηθεί και σταματάει να κλέβει.

Αυτό δεν είναι η θεραπεία του πάθους της κλεψιάς, αλλά η παύση της πράξεως. Αν κάποιος μείνει μόνο στην παύση της πράξεως, υπάρχει κίνδυνος υποτροπής, διότι μέσα του θα νοσταλγεί την κλοπή. Θα ομοιάζει με κάποιον που κλαδεύει τα δέντρα και όχι τις ρίζες τους. Θα ξαναφυτρώσουν…

Με το να νοσταλγώ μία αμαρτία, έχω πέσει στην αμαρτία κατά το ήμισυ (πτώση εν τη προαιρέση) και ενώ θα είμαι εξομολογημένος, ουδέποτε θα είμαι μετανοημένος.

Η θεραπεία του πάθους θα ξεκινήσει όταν ο άνθρωπος σταματήσει να κλέβει και

αρχίσει να καλλιεργεί την αντίστοιχη αρετή δηλ. την αρετή της ελεημοσύνης. Και όταν κατακτήσει την αρετή της ελεημοσύνης, η αρετή αυτή θα τον εμποδίσει να κάνει υποτροπή στην κλεψιά.

Η αγάπη για την ελεημοσύνη, θα κάνει τον άνθρωπο να «μισήσει» την κλεψιά. Από κανένα πάθος (διαβολική συνήθεια) δεν μπορούμε να απαλλαγούμε, αν δεν το «μισήσουμε» και δεν το εξομολογηθούμε με ειλικρίνεια.

Αν δεν μισήσω το πάθος, τέλεια μετάνοια δεν υπάρχει και χωρίς τέλεια μετάνοια, η

Δυο σχετικές συμπληρωματικές σκέψεις

στο Πως γίνεται μέσα στην καρδιά μας η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου

(με μέρος από το άρθρο σκέψεις με αφορμή το ‘’Ἀνατολή καί Δύση’’ του αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς αλλά και νέα στοιχεία, και γιαυτό ίσως φανούν κάποια σημεία χωρίς συνειρμό και σχετικά ασύνδετα με το παρόν. Συγγνώμη).

…Η ύψωση (14/9) και η ανεύρεση (6/3) του Σταυρού, έχουν ακριβώς τις ίδιες παραμέτρους. Η κατακρήμνιση του ιερού που στήθηκε πάνω στα μπάζα (με την έννοια να πάψει να θεωρείται ‘’ιερό’’), το σκάψιμο εντός του ε-αυτού (εικών Αυτού), η αφαίρεση σκουπιδιών και μπάζων, που Τον σκέπασαν οι αντίδικοι της σωτηρίας μας, για να ανευρεθεί βιωματικά Αυτός. Όχι εν δυνάμει, αλλά εν ενεργεία.  

Όντας ο Μάρτιος μήνας δημιουργίας, με 6^η μέρα την πλάση του ανθρώπου, δεν είναι τυχαία η ‘’εύρεσή’’ Του την 6 Μαρτίου.

η έσω Ζωή

η έσω Ζωή * (η μυστική ζωή της ψυχής μέχρι να σημειωθεί εφ' ημών το φως του προσώπου Του Κυρίου)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

λιτή περιγραφή και παρουσίαση (έσω Ζωή)

Εισαγωγή 

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ 

Καρδία

• Πως γίνεται μέσα στην καρδιά μας η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου

• Δυο σχετικές συμπληρωματικές σκέψεις

• Τα δύο άκρα του φωτισμού (από την είσοδο έστω και μιας ακτίνας Φωτός έως της πλήρους μετοχής)

• η πορεία του ισραήλ (νους ορώμενος τω Θεώ) στην έρημο... 

• Για τον θεόπτη προφ.Μωυσή

Πληροφορία και διάκριση

Η άπειρη αγάπη και πανσοφία του καλού Θεού, βρίσκει τρόπους να πληροφορήσει ακόμη και τον πιο ‘’έξω’’ της εκκλησίας, αλλά και να κρύψει πληροφορία από αγίους Του.

Κι η ‘’πληροφορία’’ έρχεται από δύο πλευρές. Ή έξωθεν δια των αισθητηρίων ή έσωθεν δια του πνευματικού αισθητηρίου.

Είναι το Φως το εκδηλωμένο ήδη έξω (ως αλήθεια), και το ανεκδήλωτο εντός. Το έξω το σωματιδιακό και χοϊκό, το δε έσω κυματοειδώς και ενεργειακό, ως διττές φύσεις που είμαστε σαν φωτόνια (ΚΑΙ σωματίδιο ΚΑΙ κύμα).

Κι εμείς, με παντζούρια ολόκλειστα ή μισοκατεβασμένα μέσα κι έξω (προς το έξω ή έσω άπειρο, που και τα δυο βοούν την δόξα Θεού) αρνούμαστε να μπει φως στον οίκο μας.

Όραση, ακρόαση, αίσθηση και ζωή

 Όραση και ακρόαση της φωνής Του και αίσθηση και Ζωή, αχνά και αμήν ολοέν εκτυπώτερα στην ζωή μας, κατά τάξη και ετοιμότητα και φυσικά με τις προηγούμενες προϋποθέσεις κάθαρσης και θεραπείας νοός και καρδίας.

Η επουράνιος κλίμαξ δι ης κατέβη ο Θεός και συγχρόνως η γέφυρα η μετάγουσα τους εκ γης προς ουρανόν, συνανυψοί, καθαρίζει όμματα και ώτα, αίσθηση και ζωή από την φαντασία στην Αλήθεια.

[Ιακώβ, Θεοτόκος/κλίμαξ, Αγία Φωτεινή και τα προτεινόμενα βιώματα εξ αυτού του ‘’χώρου’’

10 Καὶ ἐξῆλθεν ᾿Ιακὼβ ἀπὸ τοῦ φρέατος τοῦ ὅρκου καὶ ἐπορεύθη εἰς Χαρράν. 11 καὶ ἀπήντησε τόπῳ καὶ ἐκοιμήθῃ ἐκεῖ· ἔδυ γὰρ ὁ ἥλιος· καὶ ἔλαβεν ἀπὸ τῶν λίθων τοῦ τόπου, καὶ ἔθηκε πρὸς κεφαλῆς αὐτοῦ καὶ ἐκοιμήθη ἐν τῷ τόπῳ ἐκείνῳ. 12 καὶ ἐνυπνιάσθη, καὶ ἰδοὺ κλίμαξ ἐστηριγμένη ἐν τῇ γῇ, ἧς ἡ κεφαλὴ ἀφικνεῖτο εἰς τὸν οὐρανόν, καὶ οἱ ἄγγελοι τοῦ Θεοῦ ἀνέβαινον καὶ κατέβαινον ἐπ᾿ αὐτῆς. 13 ὁ δὲ Κύριος ἐπεστήρικτο ἐπ᾿ αὐτῆς καὶ εἶπεν· ἐγώ εἰμι ὁ Θεὸς… (Γεν.κη’)

…ὡς φοβερὸς ὁ τόπος οὗτος· οὐκ ἔστι τοῦτο ἀλλ᾿ ἢ οἶκος Θεοῦ, καὶ αὕτη ἡ πύλη τοῦ οὐρανοῦ. 18 καὶ ἀνέστη ᾿Ιακὼβ τὸ πρωΐ καὶ ἔλαβε τὸν λίθον, ὃν ὑπέθηκεν ἐκεῖ πρὸς κεφαλῆς αὐτοῦ, καὶ ἔστησεν αὐτὸν στήλην καὶ ἐπέχεεν ἔλαιον ἐπὶ τὸ ἄκρον αὐτῆς. 19 καὶ ἐκάλεσε τὸ ὄνομα τοῦ τόπου ἐκείνου Οἶκος Θεοῦ·]

‘’Πρέπει’’ να παλαίψει ο ισραήλ, πρέπει να παλαίψει ο νους αν θέλει να δει και να τον δει ο Θεός. (Ισραήλ = νους ορώμενος τω Θεώ).

Δερμάτινοι χιτώνες και διαφάνεια

Κατά τον άγιο Μάξιμο ομολογητή:

Με την εκ του παραδείσου πτώση μας, ενδυθήκαμε δερματίνους χιτώνες [21 Καὶ ἐποίησε Κύριος ὁ Θεὸς τῷ ᾿Αδὰμ καὶ τῇ γυναικὶ αὐτοῦ χιτῶνας δερματίνους καὶ ἐνέδυσεν αὐτούς… (Γεν΄γ’21 - φύλλα συκής)] και το πρόσωπό μας καλύφθηκε από το προσωπείο. 

Με τις ενεργούμενες με το σώμα ηδονές, εκτυπώνεται στην ψυχή το γήινο (προσθέτοντας λάσπη επί λάσπης, προσθέτοντας θολούρα και νέφος σκοτισμού)… αντίθετα, όταν εκτελείται αρετή, εντυπώνεται στο σώμα η ωραιότητα των θείων

Σταυρωτές, σταυρούμενοι και κληρονόμοι

Απέθανεν ο βασιλεύς της Σκυθίας, Περισαΐδης το όνομα, αφήσας τρεις υιούς κληρονόμους της βασιλείας· αλλά θέλων έκαστος από τους αδελφούς να βασιλεύσει μόνος, ήλθον εις μάχην θανάσιμον. Βάλ­λουν κριτήν άλλον βασιλέα της Θράκης, φίλον του πατρός των, ο οποί­ος τεχνεύεται να τους συμβιβάσει με τρόπον αληθώς επιτήδειον, αλλ' όλως παράδοξον. Προστάζει να εκβάλωσιν από τον τάφον το λείψανοντου πατρός των και να το κρεμάσωσιν εις ένα δένδρον' έπειτα καλείτους τρεις αδελφούς και τους λέγει: «Έκαστος από σας ας ρίψη το βέλος του εις το νεκρόν τούτο σώμα και όποιος το κτυπήση καλλίτερα,εκείνος να είναι βασιλεύς».

Παίρνει το τόξον ο πρώτος υιός, το εκτείνει, βάζει το βέλος, σημαδεύει, ρίπτει’ το όμοιον κάμει και ο δεύτερος. Πώς σας φαίνεται η αχαριστία, η απανθρωπία, η σκληροκαρδία τοιούτων υιών;

Έρχεται και ο τρίτος, παίρνει και ετοιμάζει και αυτός το βέλοςτου, αλλά βλέπων που πρόκειται να το ρίψει, τρομάζει, αφήνει να πέση το τόξον από τας χείρας του και λέγει: «Εγώ δεν επιθυμώ να γίνω με τοιούτον τρόπον βασιλεύς. Παραιτούμαι καλύτερον της βασιλείας, παρά να τοξεύσω το λείψανον του αποθαμμένου πατρός μου».

Τι έκαμεν τότε ο κριτής; Τούτον τον τρίτον υιόν απεφάσισε διά βασιλέα.

Τούτο το ίδιον κάμνω και εγώ σήμερον εις τούτους τους αχαρίστους, τους

Νέκρωση μελών αμαρτίας

Η Προσευχή προς την Παναγία (Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά) :

Υπεράγαθε Δέσποινα Θεοτόκε,
επάκουσον της οικτράς μου δεήσεως και μη καταισχύνης με από της προσδοκίας μου, η μετά Θεόν ελπίς πάντων των περάτων της γης.
Τον βρασμόν της σαρκός μου κατάσβεσον.
Τον εν τη ψυχή μου αγριότατον κλύδωνα κατεύνασον.
Τον πικρόν θυμόν καταπράϋνον.
Τον τύφον και την αλαζονείαν της ματαίας οιήσεως εκ του νοός μου αφάνισον.
Τας νυκτερινάς φαντασίας των πονηρών πνευμάτων
και τας μεθημερινάς των ακαθάρτων εννοιών προσβολάς
εκ της καρδίας μου μείωσον.
Παίδευσόν με την γλώσσαν λαλείν τα συμφέροντα.
Δίδαξον τους οφθαλμούς μου βλέπειν ορθώς της αρετής την ευθύτητα.
Τους πόδας μου τρέχειν ανυποσκελίστως ποίησον την μακαρίαν οδόν των του Θεού εντολών.
Τας χείρας μου αγιασθήναι παρασκεύασον, ίνα αξίως αίρω αυτάς προς τον Ύψιστον. 

δόμηση του εν ημίν ναού

…λύσατε τὸν ναὸν τοῦτον, καὶ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερῶ αὐτόν. 20 εἶπον οὖν οἱ ᾿Ιουδαῖοι· τεσσαράκοντα καὶ ἓξ ἔτεσιν ᾠκοδομήθη ὁ ναὸς οὗτος, καὶ σὺ ἐν τρισὶν ἡμέραις ἐγερεῖς αὐτόν; 21 ἐκεῖνος δὲ ἔλεγε περὶ τοῦ ναοῦ τοῦ σώματος αὐτοῦ. 22 ὅτε οὖν ἠγέρθη ἐκ νεκρῶν, ἐμνήσθησαν οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ὅτι τοῦτο ἔλεγε, καὶ ἐπίστευσαν τῇ γραφῇ καὶ τῷ λόγῳ ᾧ εἶπεν ὁ ᾿Ιησοῦς. (Ιωαν.β’)

Οι δώδεκα άψυχες κολώνες του ναού του Σολομώντα, ‘’αντικαθίστανται’’ αχειροποιήτως με τις δώδεκα έμψυχες, τους δώδεκα αποστόλους, εν μέσω των οποίων ψηλαφείται και μετέχεται. Έξω από τον ‘’χώρο’’ που ορίζουν οι 12, μπορεί να θεάται ο ‘’ήλιος’’, μπορεί να θερμαίνει και να φωτίζει, αλλά ΔΕΝ μετέχεται*.

Τα στοιχεία που ξεχωρίζουν και κάνουν αυτούς τους δώδεκα κολώνες** του ναού, πρέπει να ανευρεθούν μέσα μας, με βοήθεια τα εξωτερικά ιστορικά στοιχεία που γνωρίζουμε. Για να δομηθεί όμως ο μέσα, πρέπει να ‘’γκρεμιστεί’’ ο εξωτερικός

Τα δύο άκρα του φωτισμού (από την είσοδο έστω και μιας ακτίνας Φωτός έως της πλήρους μετοχής)

Αν ανευρεθεί ο καλός σπόρος μέσα στην καρδιά, κι αν αρχίσουμε να μεριμνούμε για την καρποφορία του, έχει μπει ήδη σε ενέργεια η αρχή της καινής κτίσης, η αρχή της ανάπλασης, η αρχή της Ζωής, παρά τον επαπειλούντα μας νομοτελειακό βιολογικό θάνατο που φαντάζει ανίκητος, θέλοντας να συμπαρασύρει και την ψυχή μαζί του.

Έχουμε πιάσει τον ‘’μίτο’’ εξόδου σαν άλλος θησέας, εξόδου από την γαστέρα (κρήτη) όπου στο υπόγειο του λαβυρίνθου κυριαρχεί και μας απειλεί ο θάνατος. Εξερχόμαστε όμως σαν κι αυτόν (ανοδικά), όχι ξεχνώντας τον πατέρα (αιγαίο) με μαύρα πανιά, αλλά με μνήμη Θεού σε κάθε δραστηριότητα. 

Από το άρθρο … νέα εν Χριστώ ζωή, «καινή κτίσις»... (π.Ραφαήλ Νόικα) διαβάζουμε… :  Βασική, λοιπόν, προϋπόθεση της μετάνοιας είναι η συναίσθηση της αμαρτίας…. Τι συμβαίνει, όταν

Πνευματική τροφή

Ο άνθρωπος για να ζήσει, ‘’λογικά’’ επιζητά τροφή. Και να μην το συνηδειτοποιεί άμεσα κάποιος λόγω κοσμοθεωρίας, ισχύει ότι η τροφή είναι δύο διαστάσεων, δύο επιπέδων. Βιολογική και πνευματική …γέγραπται, οὐκ ἐπ᾿ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ἐπὶ παντὶ ρήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ. (Ματθ.δ’4)

Τα τελευταία έντονα (του αγ.Παϊσίου), ειλικρίνεια, τιμιότητα, ανιδιοτέλεια, ταπείνωση, καλοσύνη, ανεξικακία, θυσία. Έτσι συγγενεύει ο άνθρωπος με τον Θεό και αναπαύεται μέσα του η Θεία Χάρις... είναι η άλλη τροφή που καλύπτει τις ανάγκες της εσωτερικής ζωής. Ο Κύριος ‘’πείνασε’’. Μακάρι διερχόμενος και από τον καθένα μας, (όντας πανταχού παρών) να βρίσκει

μνήμη Θεού και προσευχή (αγ.Θεοφάνης έγκλειστος)

Η αδιάλειπτη μνήμη του Θεού

Θέλεις να μην ξεφεύγει ο νους σου την ώρα της προσευχής και της ακολουθίας; Αγωνίσου να θυμάσαι το Θεό κάθε στιγμή της ημέρας, είτε είσαι μόνος είτε μαζί με άλλους, στο σπίτι, στη δουλειά, στο δρόμο, παντού. Έτσι, και την ώρα της προσευχής ή της ακολουθίας στο ναό, ο νους σου θα είναι συγκεντρωμένος σ’ Εκείνον και ευλαβικά θα επικοινωνεί μαζί Του.

Πότε είναι ευάρεστη στο Θεό η προσευχή μας

Θυμηθείτε ότι η προσευχή δεν είναι λόγια και μετάνοιες, αλλά προσήλωση του νου και της καρδιάς στο Θεό. Είναι δυνατό να διαβάσετε όλες τις τακτές ακολουθίες της ημέρας και να εκτελέσετε όλες τις καθορισμένες μετάνοιες, αλλά η επαφή σας με το Θεό να είναι είτε εντελώς ανύπαρκτη είτε ασήμαντη, με το νου σκορπισμένο και την καρδιά κρύα. Έτσι κάνετε τον κανόνα σας, όχι όμως προσευχή. Μια τέτοια «προσευχή» είναι εφάμαρτη. Ο Κύριος να μας φυλάξει!